Hijgend kom ik binnen. Zeker tien hoofden draaien mijn kant op. Het is druk. Niemand heeft zin om hier te zijn. En ik verstoor hun rust. Hoewel de muziek te hard staat. Ik ga zitten zo ver mogelijk van iedereen. Wat niet lukt. Mijn verveelde buurman ruikt naar… knoflook? De chique vrouw tegenover me bekijkt me van top tot teen. Vraagt zich vast af wat een jonge vrouw als ik hier doet. Aan mijn andere kant zit een ouder echtpaar. Te hard vraagt zij welke onderbroek hij aan heeft. ‘De dokter gaat die zo wel zien, schat!’ Hij pruttelt wat.

Ik pak mijn telefoon. Ik ben precies op tijd voor mijn afspraak. Niet dat dat echt ertoe doet, want loopt altijd uit. Ik pak mijn koptelefoon voor het voicebericht van mijn vriendin. Benieuwd naar haar date. Helpt vast tegen mijn zenuwen. Ik haat deze momenten in het ziekenhuis, het machteloze afwachten hoe vervelend het nu weer wordt. Als ik haar stem hoor, komt mijn glimlach. Als ze hun zoensessie omschrijft, lach ik hardop.

Alle blikken zijn weer op mij gericht. Oeps. Ach, wat positiviteit hier is goed, toch, denk ik maar. Maar, goed dan, ik zal braaf zijn – ik open mijn social media. De man met de oude onderbroek lijkt ook blij om iets te kunnen kijken. Ik scroll wat door updates van mijn netwerk. Klik naar de vriendin van de date. Ze is mooi. Dat vindt blijkbaar ook de man over mijn schouder. Ze is model. De ademhaling man versnelt nog meer. Ik wist niet dat ze ook naaktshoots deed. Ik berg mijn telefoon maar weer op.

Waarom wachten in het ziekenhuis zo moeilijk kan zijn

Velen met een ernstige en/of chronische ziekte brengen meer tijd door dan ze zouden willen in wachtkamers voor medische afspraken. Afspraken beginnen nogal eens later dan gepland. Dat kan vervelend zijn. Je spanning of zenuwen kunnen nog meer oplopen – of je verveelt je simpelweg. Het is extra naar als je een heftige diagnose of uitslag vreest. En wat kan wachten veel energie kosten, zeker als je die toch al minder hebt door je gezondheid.

De omstandigheden in wachtkamers heb je zelf niet in de hand.

Misschien is de verlichting te fel, de temperatuur te hoog of te laag, de muziek te hard. Zelfs waar veel prikkelgevoelige patiënten komen, wordt daarmee niet altijd rekening gehouden. Ook een minder vrolijke stemming van hen die wachten op een moeilijke medische uitslag, lijkt niet altijd relevant voor de omstandigheden in de wachtkamer. Een radiozender met heftig vrolijke discomuziek met het volume op 10 is niet zeldzaam. En ook luide gesprekken van medewerkers, bijvoorbeeld over hun vrolijke weekendplannen, inclusief de vraag aan patiënten wat die gaan ondernemen, maakte ik mee – terwijl ik wachtte op bericht over een ziekte waar ik nooit meer vanaf zou komen.

Ook de confrontatie met medepatiënten kan confronterend zijn. Als je iemand in een rolstoel of met een kaal hoofd ziet, terwijl jij net begint aan je ziekte. Of als mensen je te geïnteresseerd bekijken. Of nog erger, met medelijden in hun blik. Misschien confronteren ze je ermee hoe ver jouw leven af staat van het hunne. Bijvoorbeeld, als ze praten over hun zwangerschap, terwijl jij door je ziekte geen kinderen kunt krijgen.

Het kan voor mij ook benauwd gaan voelen als het druk is en ik noodgedwongen moet zitten naast iemand die hard aan het hoesten en snotteren is. Of, iemand die al een hele tijd niet gedoucht lijkt te hebben. Mensen die tegen je beginnen te praten, terwijl jij dat niet wil, zijn er ook.

Er is niet altijd een koffie- of waterautomaat, en eten is er zelden. Misschien had je anders verwacht.

Tips om je wachttijd zo fijn mogelijk door te komen

Ik zou tegen je kunnen zeggen: maak je gewoon niet druk. Mens, erger je niet.

Maar zo werkt het niet. Het is logisch dat je daar niet wil zijn. En helemaal niet gek dat je je naarmate tijd verstrijkt, door de onzekerheid steeds vervelender gaat voelen. Die gevoelens mogen er zijn. Accepteer ze. Als je ze gaat bestrijden, of je aan gaat ergeren aan wat je voelt, voel je alleen maar meer. Jij niet blijer, en de tijd gaat niet sneller. ‘Het is naar hier en ik wil weg en ik haat het dat ik hier moet wachten:’ erken dat voor jezelf. Geef jezelf vervolgens gelijk: het is oké dat je je zo voelt – geef jezelf een denkbeeldige knuffel. Zelfcompassie.

Vervolgens kun je gaan zorgen dat de tijd zo snel mogelijk voorbij gaat. Begrijpelijk dat je je éigenlijk alleen maar wil focussen op het komende gesprek, want het is er serieus genoeg voor. Loop dan misschien in je hoofd nog even kort het komende gesprek door – en laat het dan tot de afspraak. Je kunt er nu toch nog even niets mee. En je bent te gespannen om er nu te diep op in te gaan. Zorg dat je al voldoende bent vorbereid vóór je die wachtkamer instapt.

Dus, ‘afleiding’ is het toverwoord.

Hoe vind je afleiding in de wachtkamer?

– Lezen. Je kunt zo’n tijdschrift daar in de hoek pakken. Maar mij lukt het meestal niet genoeg om me daarop te concentreren. Iets wat ik écht interessant vind, werkt beter. Een (luister-)boek. Of een boeiend artikel op mijn telefoon. Ik vind het een uitdaging om dingen te gaan lezen die zo vér mogelijk afstaan van wat er allemaal in het ziekenhuis gebeurt. Denk: nieuwe restaurants die ik wil gaan bezoeken, wat er in de Efteling gebeurt, of dus die naaktfoto’s van mijn vriendin.

– Socializen. Je kunt appen met bekenden. Delen waar je bent en dat je onrustig bent. Of, juist het tegengestelde: vragen of ze je zo willen afleiden. Dating-verhalen! Heerlijk anders dan wat je zo dadelijk moet gaan doen.

 Of, je kunt berichtjes versturen die toch al moesten. Lange e-mails waaraan je zelden toe komt omdat je er de rust en tijd niet voor maakt. Of diepe persoonlijke verhalen, die je altijd al wilde schrijven.

Natuurlijk kun je ook iemand met je meenemen naar je afspraak. Vertel diegene vooraf waaraan in zijn gedrag jij behoefte hebt in de wachtkamer. Wil je dat ze stil is, of juist met je praat? Over serieuze dingen, luchtige, of wat dan ook? Het draait even om jou, dus neem de ruimte om jouw behoeftes te delen. Je gezelschap vindt dat vaak ook fijn, om zichzelf de juiste houding te geven.

Rustig zijn in de wachtkamer is voor de anderen wel zo netjes. Geen harde gesprekken, in persoon of telefonisch. Ook hard lachen is niet per se gepast. Het is ook zeker niet vanzelfsprekend dat anderen in de wachtkamer met je willen praten; stel je daarin terughoudend op.

Is de wachtkamer leeg, dan kun je natuurlijk zo ongeveer doen wat je wil. Hardop filmpjes van Animal Planet over bevers kijken, bijvoorbeeld. Of wild ronddansen omdat je door de zenuwen niet stil kunt zitten en een tegenhanger wil bieden voor het naars dat eraan komt. (Dat zou ik natuurlijk nooit doen.)

– Je werk, of dagelijkse bezigheid kun je misschien ook in de wachtkamer doen. Ook al mis je er je gebruikelijke rust en focus, maar veranderde omgeving kan een frisse impuls geven. Focus op werk of thuis kan ook helpen om je hoofd in een prettigere mindset te brengen dan de sfeer van het ziekenhuis. Zo productief als thuis hoef je niet te zijn; het is al heel wat dat je het probeert. Je doel is afleiding. En misschien komt er ook nog iets nuttigs uit je handen.

– Denk na over hoe je jezelf na de afspraak gaat belonen. Ik hou ervan om mezelf een beetje te verwennen als ik het weer achter de rug heb. Hoe naarder de afspraak, hoe groter ik de beloning laat zijn. Ik overweeg in de wachtkamer vaak wat het gaat worden. Zo bedacht ik na een laatste belangrijke controle dat ik een feestje wilde geven bij een goede uitslag. Eerder ging ik vaak nog naar mijn favoriete zepenwinkel voor een nieuw zeepje. Na mijn maandelijkse vaste afspraak, haalde ik een tijd een gebakje of mijn favoriete chips.

– Ademhalingsoefeningen. Bij de lastigste afspraken focus ik mij op mijn ademhaling. Thuis heb ik oefeningen geleerd (zoals vier seconden in, kort vasthouden, zes seconden uit; maar zoek ze zelf vooral op om te zien welke bij jou aansluit). Ook simpelweg letten op de in- en uitademing, en steeds de aandacht daarnaar terugbrengen, werkt voor mij. Ik sluit me zo af van de omgeving, eventueel ook door mijn ogen te sluiten. Lichamelijk maakt dit rustiger, waardoor het hoofd en hart kalmeren. Je keert terug naar jezelf.

Zorg voor jezelf en respecteer anderen

– Neem water en eten mee. Je weet nooit hoe lang je moet wachten en waaraan je lichaam dan behoefte heeft. Misschien kun je íets beter voelen door een slok water of een hap. Een flesje water en bijvoorbeeld een proteïne- of mueslireep, cracker met pindakaas, banaan, noten, zijn nuttig. Iets wat je even brandstof geeft. Als je heel even wát blijer wordt door iets lekkers, is dat al mooi meegenomen.

– Praat alleen met wie je dat wil. Het gaat nu even om jou. Begint iemand een gesprek dat je nu niet wil voeren, dan hoef je daaraan niet mee te doen. Ik ben in dat geval vriendelijk, wissel een zin, maar zeg dan dat ik nu muziek ga luisteren, lezen of wat dan ook. Dat is een duidelijke hint dat ik liever niet gestoord word. En dat mag ik natuurlijk zelf beslissen. Mensen respecteren het in principe. En zouden ze dat niet doen – ook oké.

Dus, jouw plan voor tijdens het wachten

De wachtkamer voor medische afspraken is een noodzakelijk kwaad. Maak het er jezelf zo makkelijk mogelijk. Focus je op jezelf en geef jezelf zoveel mogelijk wat je nodig hebt. Bewaak je grenzen tegenover anderen, en respecteer de hunne. Zorg voor afleiding op de manier die voor jou werkt. Neem iets te drinken en te eten mee. Geef jezelf enige vorm van controle tijdens het wachten op wat gaat komen.

De man naast me zegt tegen zijn vrouw dat ze inderdaad misschien toch maar even langs de Zeeman moeten als ze dit achter de rug hebben.