Als je niet werkt, houd je tijd over om zelf te vullen. Je gebruikt die waarschijnlijk voor medische zaken (afspraken, plus hoe je je leven aanpast voor je gezondheid). Maar daarnaast heb je vast nog tijd voor keuzes in je dagbesteding.

Hoe doe je dat? Hoe zorg je dat je je niet gaat vervelen?

Ziek, dus vervelen?

Regelmatig vertel ik mensen dat ik niet meer werk. Terwijl ik dat vroeger meer dan fulltime deed, en dat ook daarbuiten mijn leven erom draaide. En nu dus niet meer.

De ander weet dan vaak even niet wat te zeggen. Snap ik. Het ís ook zo ‘anders’.

Vervolgens wordt de blik van de ander wel eens medelijdend. Laatst nog. Een nieuwe kennis liet ik mijn woning zien. Ze keek kritisch om zich heen. ‘En hier ben jij dus de hele dag?’ Dit was dus de plek waar ik was als anderen op hun werk waren.

En toen vroeg ze dus, zoals verrassend veel mensen letterlijk doen: ‘Wat dóe jij eigenlijk de hele dag?’

Uit de toon, en haar blik, sprak: je zult het wel vreselijk vinden om niet meer te werken, en me helemaal doodvervelen. Ik kreeg het gevoel dat ze me zielig vond.

Medelijden hoeft niet (meer)

Een tijd heb ik het inderdaad vreselijk gevonden om mijn drukke werk en ambities daarin gedag te moeten zeggen. Ik wás mijn werk. Ik ontleende mijn eigenwaarde eraan. Ik voelde me nu mislukt en waardeloos.

Het ging toen medisch en geestelijk zo slecht met me, dat ik simpelweg weinig kon. Niet alleen werk was geen optie, maar de meeste andere activiteiten ook. Ik bracht mijn dagen liggend op de bank door.

Ook genieten was er niet meer bij. Toen voelde mijn leven dus nutteloos en saai.

Dus ja, toen was het best logisch dat mensen medelijden met me hadden.

Maar nú hoeft dat niet meer. Echt niet. Werk is nog steeds geen optie, maar andere dingen kan ik nu wel weer doen. Die pas ik aan op mijn gezondheid. Mijn medische afspraken kosten ook tijd. Maar ik heb nu wel weer ‘tijd voor leuke dingen’. En die gun ik mezelf ook steeds meer. When life gives you limes, make lemonde.

Ik vermaak me over het algemeen prima.

Waarom zo’n vraag

Uit de vraag ‘wat doe jij nou de hele dag’ spreken oordelen. Dat ik me wel zal vervelen. Dat ik geen zinvolle of leuke activiteiten kan bedenken. Dat mijn leven niet nuttig is. En dat een leven boeiender en nuttiger is als je werkt.

Iemand zet mij zo af tegen zichzelf, en niet per se op een positieve manier. Niet echt gezellig, niet nodig, en onterecht.

Ik ben wel eens geneigd om op net zo’n toon te antwoorden:

– ‘Ja, jouw werkdagen, elke dag achter hetzelfde bureau met telefoontjes beantwoorden en dezelfde dingen typen, lijkt mij véél leuker dan mijn leven!’

– ‘Jij klaagt altijd alleen maar over je werk. Ik denk dat ik met mijn dagbezigheden gelukkiger ben.’

– ‘Dus jij vindt mijn leven waardeloos? Vind je me niet waardevol als mens?’

Maar ik zwijg liever. Is gezelliger. (En ja, daarvoor moet ik me soms inhouden. Zoals bij iemand die élke keer zei dat ik weer ‘moest’ gaan werken, want mijn leven zonder kon echt niet.)

Ook zonder werk kan leven leuk/nuttig genoeg zijn

Een vriendin, die ook de nare kanten van mijn gezondheid goed kent, zei laatst dat ik veel meer interessante dingen doe dan zij. Ze werkt meer dan fulltime. Ben ik wel eens jaloers op. Maar ze heeft gelijk dat mijn leven afwisselender is. Ik probeer dan ook bewust mijn leven op goed in te vullen. Daarvoor heb ik de tijd waarin zij aan het werk is. Ik plan goed. Ik houd veel rekening houd met mijn gezondheid. Zo lukt het me om genoeg afwisseling te maken in mijn dagen, me nuttig te voelen, en te genieten.

Anderen zijn zelfs wel eens jaloers op de dingen waarvoor ik allemaal tijd heb. Op dat ik meer lijk te genieten dan zij. En dat vinden sommigen ook niet gepast. Ik ben toch ziek? Dan vraag ik of ze willen ruilen. Dat ik hun leven krijg, en weer mag werken. En zij het mijne, inclusief mijn gezondheid.

Dat willen niemand. En terecht.

Ziek zijn zelf kost tijd

Maar wat dóe ik dan de hele dag? Nou, ten eerste kun je niet werken om een reden. Omdat er iets anders is wat jouw tijd nodig heeft: je gezondheid. Daardoor moet je je leven anders inrichten. Je hébt niet zoveel tijd om ‘vrij’ te besteden als sommigen denken. Er zijn medische afspraken die tijd kosten. Alleen al die zijn wel eens zóveel dat ik verzucht dat ik alleen al dit nooit had kunnen combineren met een baan.

Maar ook in de rest van je tijd speelt je ziekte een rol. Misschien heb je rustmomenten nodig, waarop je niks anders kunt. Misschien functioneer je ook beter in een lager tempo. Voor mij geeft haasten stress, en die voel ik in mijn lichaam. Ik gedij ook bij ritme, regelmaat, en plannen. ‘Langzamer gaan leven’, komt de gezondheid vaak ten goede – maar vraagt tijd. Dat betekent dat er minder ruimte is voor ‘activiteiten’.

Vervelen is oké

Je kúnt je gaan vervelen in de tijd die je overhoudt doordat je niet meer werkt.

Het is niet erg om je te vervelen. Misschien kun je er zelfs van genieten: blijkbaar is je gezondheid niet zó’n ding, dat je helemaal niks meer kunt of wilt! Ook is bekend dat je de meest creatieve ideeën en oplossingen krijgt op momenten dat je je verveelt.

Maar ook ik kan nog steeds slecht ‘niksen’. Dan voel ik me niet nuttig, en dat voelt verkeerd. Dat is onzin, dus ik probeer het af te leren. Maar, niks doen vind ik ook gewoon zonde. Jammer om niet de kans te benutten om iets leuks te doen. Zeker sinds ik een tijd bijna niets kon, ben ik zo gaan genieten van wat ik weer kan.

Na mijn drukke werk moest ik vreselijk wennen om nu zelf mijn daginvulling te kiezen. Het was zoeken en proberen. Maar doordat ik naar mijn gevoel leerde luisteren, veranderden mijn dagen in prettig gevuld.

Ritme en planning

Activiteiten plannen voor elke dag kan helpen om je tijd gevuld te krijgen. Om elke ochtend al iets concreets te hebben om voor op te gaan. Iets wat voelt als zingeving. Voor mij helpt daarin een soort ‘werkritme’: op tijd opstaan en standaard wat tijd achter de laptop, voor iets wat ik nuttig vind. Dat is een kern ‘wat ik doe op een dag’, waarmee ik heel blij ben. Ook lichaamsbeweging en even buiten zijn kun je bijvoorbeeld onderbrengen in de dagelijkse dingen.

‘Wat wíl ik doen?’

Voor de dingen die niet dagelijks terugkomen, moet je vaak wat creatiever zijn dan je vroeger was. Daarbij kun je uitgaan van de vraag wat je wíl gaan doen. Voor mij was het nieuw om daarover bewust na te denken/rustig te durven voelen. Ik liet me vroeger leven door mijn werk, en dat was makkelijker. Nu is het aan mezélf. Wat komt er in me op? Wat trekt me, als ik erover hoor? Wat heb ik nou áltijd al willen doen? Waardoor voel ik me nuttig?

Door te leren leven op basis deze vraag, kwamen uiteindelijk de activiteiten die ik graag in mijn leven heb behoorlijk vanzelf. Zo ben ik mezelf gaan ontdekken, mezelf geworden. Ik doe dingen die bij me passen (inclusief bij mijn gezondheid). Eigenlijk meer dan toen ik nog werkte.

Concrete ideeën voor dagbesteding bij ziekte

Ik wil je best wat tips geven voor activiteiten voor als je ziek bent. Alleen zijn dat míjn ideeën, die niet aansluiten bij iedereen. Het gaat er echt om dat je dingen doet die jíj fijn vindt. En dat weet je alleen zelf.

Maar ter inspiratie:

• Sporten/lichaamsbeweging, hoe klein of groot ook. Ga ontdekken wat jij daarin nou echt léuk vindt.  Waarvan je lichaam blijer wordt, niet alleen vermoeider. En jij vrolijk. Ooit aan yoga gedacht (verschillende vormen)? Waarom niet een keer zo’n groepsles die vroeger niet in je schema paste, of je niet durfde? (Die eerste keer dat ik per ongeluk de les Body Attack binnenstapte heeft mijn leven veranderd.) Hoe kun jij je lichaam uitdagen?

• Buiten zijn in de natuur doet velen goed. Dichtbij huis, weet je al wat daar allemaal is? Of iets verder weg? Of in je tuin? Of bij je kamerplanten?

• Met eten kun je ook veel. En dan niet alleen lekker en veel en uiteten gaan (hoewel dat super is voor levensgeluk). Maar je hebt nu tijd om je te gaan verdiepen in wat eigenlijk gezónd eten voor jou is. Te gaan experimenteren. Zo kan het zelfs leuk zijn om je gezondheid in je leven in te passen. Je kunt jezelf zo beter gaan accepteren. Voor jezelf zorgen.

• Had je vroeger genoeg tijd om écht van muziek te genieten, en te ontdekken wat je nog meer mooi vindt? Luister het thuis, met je ogen dicht op de bank of in de tuin. Je hebt misschien ook tijd om het op te zoeken in je buurt; concerten? Of om het zelf te gaan maken, al dan niet alleen.

• Vind je lezen fijn, of luisterboeken? Bij mij schoot het er vroeger bij in. Voor werk las ik al veel en ik was te moe als ik thuiskwam. Een leesclub misschien? Fictie lezen, of juist non-fictie? Je verdiepen in onderwerpen waaraan je vroeger niet toekwam. Gaan uitvinden waar jouw interesses liggen. Misschien rond je oude werk, misschien juist niet. Misschien vind je een nieuw ‘nut’ in je leven, waarmee je meer wil gaan doen. Er is zoveel te leren in het leven!

• Jezelf ontdekken en ontwikkelen. Door mijn diagnoses startte ik bij een medisch psycholoog. Die maakte me bewust van zaken buiten mijn ziekte die nog wel verwerkig konden gebruiken. Ik ontdekte wat mijn leven met me had gedaan. Ik merkte wat ik graag wilde verbeteren aan mezelf. Zo startte ik een weg van persoonlijke ontwikkeling die ik nooit meer wil stoppen. Ziek worden heeft mij ook zoveel dichterbij mezelf gebracht; ik ken mezelf beter en accepteer mezelf. Zo’n proces kost tijd. En die heb ik nu meer.

• Schrijven, natuurlijk. Je kunt het gewoon eens proberen, ook als het nieuw voor je is. Dagboeken, mails. Creatieve verhalen. Informatieve stukjes. Over je ziekte, of juist niet. Gedichten. Je gevoel uiten. Wat dan ook. Er zijn ook schrijfwedstrijden. Via social media kun je lezers krijgen. Zodat je het niet meer alleen doet.

• Je huis knus maken. Je brengt er meer tijd door, dus het is nog belangrijker dat het fijn is. Planten. Schilderen, opknappen. Inrichting (kringloopwinkels zijn zelfs léuk om naartoe te gaan). Een nog mooier huis zoeken. Ook schoonmaken kun je meer betekenis geven, en je hebt er misschien meer tijd voor. Voor mij voelt het alsof ik ook zo goed voor mezelf zorg. Ik vind het niet eens meer zo vervelend.

• Je uiterlijk. Ook ziek, of juist ziek, ben je het waard om jezelf goed te verzorgen, ook in je looks. Je kledingkast updaten (weer die Kringloop), de kapper, huidverzorging, make-up? Je persoonlijke stijl een nieuwe richting geven?

• Sociaal doen. Vrienden, kennissen. Misschien ben je geneigd om alleen te zijn. Maar dat hoeft niet. Werkende vrienden zijn er ook, maar ook mensen wiens leven meer op het jouwe lijkt. Dat kan fijn zijn: voor de herkenning, en praktisch bij het afspreken op ‘werktijden’. Je hebt nu misschien ook in je hoofd meer ruimte voor ze dan vroeger; ik wel in ieder geval. Ik stel tegenwoordig eerder voor met iemand die ik net ontmoet, eens een kop koffie voor. Nee heb je, ja kun je krijgen. Zo bouw je contacten op. Ook via internet kun je mensen spreken, wat je kunt doortrekken naar ‘echt’ afspreken. Belangrijk: je hebt nu ook meer tijd voor diepgang. Waaraan je door je ziekte misschien ook meer behoefte hebt.

• Mediteren. Dagboek schrijven. Terug naar jezelf. Tijd nemen om een basis van rust te bouwen van waaruit je leeft.

• Simpel genieten. Zoals een favoriet koffietentje zoeken, en regelmatig alleen daar gaan zitten. Met iets te lezen erbij; of niet, en dan eenvoudig stil genieten. Van wat er om je heen gebeurt. En dat je hier kunt zijn. Dankbaarheid voelen.

‘Wat dóe jij nou de hele dag?’ Nou, ik kom mijn tijd wel door. Jij?